Tịnh Xá Ngọc Cát

Tịnh xá Ngọc Cát hay còn gọi là chùa Cốc, toạ lạc tại khu phố 6, phường Đức Nghĩa, thành phố Phan Thiết, tỉnh Bình Thuận. Tịnh xá do Trưởng lão Giác An đại đệ tử của Tổ Sư Minh Đăng Quang (Sơ Tổ khai sơn hệ phái Khất Sĩ Việt Nam) sáng lập. được xây dựng trên ngọn đồi cát (tục danh là động làng Thuyền) cao khoảng 13m cách trung tâm thành phố Phan Thiết khoảng 500m.

    Trước đây, tại khu vực này có một đồi cát trắng thiên tạo, mọc đầy xương rồng và nhiều cây

cối bao phủ hoang vu, nằm dọc theo bờ sông Cà Ty chảy xuyên qua thành phố vào năm 1958 sau khi tổ sư vắng bóng vài năm. Trưởng lão Giác An một mình hành đạo từ miền Nam ra miền Trung, là người đầu tiên đem giáo pháp Du Tăng Khất Sĩ truyền bá đến Phan ThIết, chọn nơi đây lập thành tịnh xá Ngọc Cát . Ngay từ lúc ban sơ Ngài chỉ dựng am cốc bằng lá máy tranh thô sơ, đơn giản, dần dần số người về tu tập càng tăng, am cốc dành cho chư Tăng xuất gia được dựng lập nhiều hơn, nên người ta thường gọi là chùa Cốc, để có nơi học đạo rộng rãi hơn  quý bà con Phật tử khắp nơi đồng tâm hiệp lực dựng nên một ngôi chánh điện thờ Phật mái tôn vách ván và một nhà Tăng bằng gạch giản dị. Sau một thời gian dài, Trưởng lão đã đi hành đạo khắp nơi từ miền Duyên Hải đến vùng Cao nguyên Trung phần, dựng lập nhiều ngôi đạo tràng tịnh xá, nhận nhiều đệ tử xuất gia lập nên Giáo đoàn 3 hệ phái Khất sĩ. Đến rạng sáng ngày 16 tháng 7 năm Tân Hợi 1971, sau khi chứng minh Đại lễ Vu Lan bồn tự tứTăng tại Tịnh xá Ngọc Cát, Trưởng lão điềm nhiên viên tịch và ngôi bảo tháp phụng thờ tro tàn xá lợi của Ngài được dựng nên từ đó .Với nhu cầu phát triển cùng sự tu học của Tăng Ni Phật tử, ngôi chánh điện được đổi mới,xây

dựng bằng vật liệu kiên cố khang trang hơn và cũng được hoàn thành vào năm 1973. Trải qua thời gian các vị thay thế trưởng lão trụ trì bảo quản ngôi tịnh xá, từ năm 1978 đến năm 1988 tịnh xá không có người trông coi, tu bổ, nhiều công trình xuống cấp một cách nghiêm trọng, trong giai đoạn này, tịnh xá được các Phật tử cư sĩ tại gia thay phiên nhau coi giữ và cùng nhau làm cơ sở sản xuất tiểu thủ công nghiệp giúp đồng bào nghèo có công ăn việc làm. Đến năm 1989 quý Phật tử đã cung thỉnh Thượng toạ Thích Giác Sự về hướng dẫn cho bà con Phật tử gần xa tu tập và lễ chính thức bổ nhiệm trụ trì Tịnh xá Ngọc Cát được tổ chức long trọng với sự chứng minh của Ban Trị Sự Phật Giáo tỉnh Bình Thuận . Kể từ đó nhiều công trình của Tịnh xá được dựng lên như: Nhà thờ Cửu huyền, Quan Âm điện, nhà khách, nhà bếp và nhiều am cốc.. Đến năm 2000, Giáo đoàn 3 chọn nơi đây  tổ chức lễ Vu Lan kỷ niệm 29 năm Trưởng lão Giác An viên tịch và cũng là năm khởi đầu cho thiên niên kỷ mới. Ngôi nhà Tăng được tái thiết lại hoàn mỹ hơn và đến năm 2002, Quan Âm điện cũng được trùng tu sửa sang hoàn chỉnh và kiên cố.

Về vấn đề sinh hoạt tu học, chư Tăng hiện đang tạm trú, và thường trú tại tịnh xá Ngọc Cát gồm 20 vị, phần lớn là Tăng sinh đang theo học trường Trung cấp Phật học Tỉnh Bình Thuận, 7 vị đang theo học khoá IV trường Trung cấp Phật học,1 vị đang học tại Phật học viện Phật Giáo Việt Nam tại Thành Phố Hồ Chí MInh và 1 vị đang du học tại Đài loan. Quý Phật tử tại gia thường tập trung về tịnh xá tu học, cúng hội vào 2 ngày rằm và 30 của mỗi tháng. Ngoài ra Tịnh xá còn tổ chức tu Bát quan trai, ngồi thiền, thyuết giảng vào các ngày chủ nhật trong tuần, suốt 3 tháng an cư. Cho đến nay việc sinh hoạt và tu học của chư Tăng và Phật tử đã được ổn định, các cơ sở hạ từng đã  được sửa sang và tu bổ, làm cho đạo tràng Tam bảo ngày càng trang nghiêm và hưng thạnh hơn.

    Hiện nay, tịnh xá Ngọc Cát không những là nơi di tích, dấu ấn của cố Trưởng lão đệ nhất trưởng lão giáo đoàn 3 hệ phái Khất sĩ mà còn là một trong những ngôi chùa có cảnh quang đẹp của tỉnh Bình Thuận.