Phố Hàng Trống

Phố Hàng Trống là một con phố nằm trong khu vực 36 phố phường Hà Nội xưa. Trước đây, phố nằm trên phần đất của nhiều thôn xóm cũ. Đoạn giáp phố Hàng Gai là đất thôn Cổ Vũ, đoạn giữa phố là thôn Khánh Thụy hữu và đoạn cuối là thôn Tự Tháp. Tất cả đều thuộc tổng Tiền Túc (sau đổi thành tổng Thuận Mỹ), huyện Thọ Xương.Thời Lý, Trần, vùng này thuộc phường Tàng Kiếm.Thời Pháp thuộc đây là phố Giuynpheri (Rue Jules Ferry) nhưng dân chúng vẫn quen gọi là phố Hàng Trống và tên gọi này không đổi cho đến nay.

Hàng Trống xưa là một con phố buôn bán sầm uất, nổi tiếng với nhiều nghề thủ công như tranh dân gian, nghề làm trống hội, hàng thêu, cờ phướn, võng lọng… Nghề làm trống vốn có ở làng Liêu Thượng, huyện Yên Mỹ, (tỉnh Hải Dương hay Hưng Yên) sau dân làng đem nghề về Kẻ Chợ - Thăng Long và cư trú tại phố Hàng Trống để làm trống với đủ loại: trống cái, trống con, trống bản, trống chầu, trống cơm… Phố còn có nghề làm lọng, nghề này có nguồn gốc tại làng Đào Xá (nay thuộc huyện Thường Tín, Hà Nội) làm lọng, tán, tàn, để bán cho quan lại và các đền, chùa. Nghề vẽ tranh của dân làng Tự Tháp (một trong 2 lò tranh nổi tiếng của đất Bắc Hà) đã làm nên một dòng tranh nổi tiếng với tên gọi tranh dân gian Hàng Trống.

Tranh Hàng Trống được kết hợp đường nét in đen từ bản khắc gỗ với việc tô phẩm màu bằng tay, dùng bút mềm quét phẩm nước. Màu sắc trong tranh Hàng Trống thường là các màu vàng, lam, lục, hồ thủy, da cam, cánh sen… màu nào cũng gắt, chói và rực rỡ, từ màu mảng đến nét vẽ đều mang đậm chất thị thành. Cũng như nhiều dòng tranh phổ biến thời đó, tranh Hàng Trống có hai dòng chính là tranh thờ và tranh Tết.

Tranh treo Tết thường là những bức như Chúc phúc, Tứ quý (bốn mùa), Lý ngư vọng nguyệt (cá chép trông trăng)…, còn dòng tranh thờ dùng trong sinh hoạt tín ngưỡng thường là các mẫu: Tứ phủ cộng đồng, Bà chúa thượng ngàn, Ngũ hổ, Bạch hổ… Tranh Hàng Trống ngày nay đã dần bị mai một, muốn tìm lại tranh Hàng Trống phải đến các chốn linh thiêng như: đền, miếu, điện thờ hoặc lục tìm trong các bộ sưu tập tư nhân, các viện bảo tàng ở Việt Nam cũng như nhiều nước trên thế giới. Hiện nay, ở chùa Kim Liên (Hà Nội) vẫn còn lưu giữ bức tranh Ngũ hổ được coi là lớn và mang vẻ đẹp thuần khiết của phong cách tranh Hàng Trống.

Nếu như ba nghề làm trống, làm lọng và vẽ tranh dân gian tập trung ở đầu phố thì cuối phố lại có nhiều cửa hàng thêu nên vào đầu thế kỷ XX, phố này còn gọi là phố Hàng Thêu. Dân làng Quất Động, Hướng Dương (Thường Tín, Hà Nội) ra đây lập nghiệp, bán sản phẩm là những chiếc khăn tay, khăn trải bàn, quần áo thêu ren hoa, lá, chim muông…và những bức tranh thêu phong cảnh đồng quê như: bờ tre, ruộng lúa vàng, trẻ chăn trâu…

Qua bao thăng trầm thời gian, phố Hàng Trống ngày nay đã có nhiều đổi thay. Những ngôi nhà sản xuất cờ phướn, võng lọng, trống hội, tranh dân gian… đã không còn nữa, thay vào đó là những cửa hàng thời trang cao cấp, những galery sang trọng nằm san sát và nhiều trụ sở cơ quan Nhà nước như: UBND quận Hoàn Kiếm (nhà số 124), báo Nhân Dân (nhà số 71)...