Chùa Hoàng Pha

Chùa Hoàng Pha có tên chữ là An Lạc tự, thuộc xã Hoàng Động, huyện Thủy Nguyên, thành phố Hải Phòng. Không chỉ thờ phật, hiện nay, tại tòa nhà thờ tổ của chùa còn có ban thờ 4 vị thành hoàng làng Hoàng Pha, được nhân dân ở đây rất tôn kính là 4 danh tướng thời nhà Lý (1010 - 1225), có nhiều công lao trong sự nghiệp chống ngoại xâm, bảo vệ và xây dựng đất nước. Đặc biệt là công ơn đóng góp xây dựng quê hương Hoàng Pha, Hoàng Động của 3 anh em họ Lý: Lý Minh, Lý Khả, Lý Bảo và Nguyễn Quốc Hồng. Tên tuổi và sự nghiệp của họ gắn liền với quá trình phát triển của làng xóm nơi đây.  
 
Chùa Hoàng Pha có niên đại xây dựng muộn nhất vào đầu thế kỷ XVIII. Trên chiếc thống bằng đá do nhân dân địa phương cúng vào chùa ghi rõ niên hiệu Vĩnh Thịnh thứ 2 (1706), đã chứng tỏ điều đó. Chùa tọa lạc trên khuôn viên hình chữ nhật (rộng khoảng 1300m2), xung quanh xây bằng gạch, ngăn cách cảnh chùa mới làng, đồng ruộng Chùa quay về hướng tây nhìn ra dòng sông Cấm. Đó cũng là hướng nhìn về tất tổ đạo Phật (Tây Trúc).

Toàn bộ kiến trúc của chùa gồm 4 tòa nhà, cấu trúc theo hình chữ quốc. Mặt trước là tòa phật điện kiểu chữ đinh gồm 5 gian tiền đường và ba gian hậu cung. Các bộ vì kèo có kết cấu chồng rường đốc thước quen thuộc. Ba gian giữa lắp hệ thống cửa sổ kiểu cửa thùng khung khách. Tại gian đốc bên phải tòa tiền đường đặt bàn thờ Đức ông, gian bên trái đặt bàn thờ Mẫu, phía ngoài treo quả chuông đồng khá lớn cao 1,5 mét, rộng 0.8 mét, niên đại ghi trên chuông là Tự Đức nguyên niên (1848). Ba gian hậu cung đặt tòa tam bảo, thứ tự trên cùng là bộ tượng tam thế, tiếp đến là tượng A di đà, hàng thứ 3 giữa là Quan Âm nghìn mắt nghìn tay, bên phải là Đại thế chí bồ tát, bên trái là Quan âm bồ tát, hàng thứ 4 giữa là Quan Âm chuẩn đề, bên phải là Ananđà, bên trái là Quan Âm Thị Kính; hàng thứ 5 là tượng Ngọc Hoàng, hai bên là Nam Tào, Bắc Đẩu, cuối cùng là tòa Cửu Long và Thích ca sơ sinh. Nhìn chung các pho tượng phật ở đây được tạc đơn giản, đáng quan tâm hơn cả là 3 pho tượng tam thế và tượng Quan Âm chuẩn đề mang phong cách nghệ thuật thế kỷ XIX.

Chùa Hoàng Pha là công trình có quy mô khá lớn, còn bảo lưu được một số kiến trúc, tượng pháp, đồ thờ có giá trị cần được quan tâm, giữ gìn, bảo tồn, phát huy truyền thống văn hóa dân tộc ở địa phương. Chùa Hoàng Pha được nhà nước xếp hạng di tích lịch sử văn hóa năm 1992.