Đền Đại Lộ

Đền Đại Lộ hay thường gọi là đền Lộ, thuộc thôn Đại Lộ, xã Ninh Sở, huyện Thường Tín, thành phố Hà Nội, là một ngôi đền đã nổi tiếng từ lâu trong giới các con nhang đệ tử. Nằm ngoài đê, ngay sát sông Hồng nhưng thần linh được tôn thờ trong đền lại không phải là những vị thần có nguồn gốc từ châu thổ Bắc Bộ của những người nông dân trồng lúa nước mà lại là Tứ vị thánh nương - một trong bốn vị thần biển lưu lạc từ phương Bắc xa xôi tới.



Hiện nay, trong dân gian có rất nhiều truyền thuyết khác nhau về Tứ vị Thánh nương, phần lớn những truyền thuyết này đều đã được văn bản hóa : “Đó là một vương phi bất hạnh của vua Hùng thứ 13 thời Hùng Vương, sau âm mưu làm hại hoàng tử bị thất bại, bị đầy ra đảo, chết và hiển linh. Hay một dị bản khác liên quan tới hoàng hậu của vương triều sinh 2 con gái, nên bị nhà vua đầy ra biển. Dị bản liên quan tới sự trôi dạt của cây gỗ Thần trên biển vào vùng Đền Cờn…


Tuy nhiên, phổ biến hơn cả vẫn là gắn sự tích Tứ Vị Thánh Nương với hoàng hậu và công chúa thời nhà Tống, sau khi bị quân Nguyên đánh bại, đã lên thuyền và trôi dạt vào vùng ven biển Việt Nam, được vị sư chủ trì chùa Quy Sơn cứu sống và nuôi nấng. Do có điều dị nghị giữa vị sư trụ trì chùa với hoàng hậu xinh đẹp, nên nhà sư đã tự vẫn, thấy thế hoàng hậu và công chúa nhà Tống cũng chết theo. Sau hiển linh, tương truyền đã từng giúp các vua Lý, Trần đi đánh Chiêm Thành và sau khi chiến thắng được phong thần…



Cái riêng của vùng quê Ninh Sở làm người ta nhớ, làm người ta không thể quên chính là văn hóa – tín ngưỡng và lễ hội đền Lộ diễn ra thường niên vào mỗi độ xuân về. Hàng năm, lễ hội đền Đại Lộ được tổ chức trọng thể tại đền Đại Lộ, chùa Đại Lộ và đền Quan trong 10 ngày, từ ngày 01 đến 10 tháng Hai âm lịch.  Đền Đại Lộ được xây dựng từ Triều Trần, cách đây khoảng hơn 700 năm. Đền thờ “Đại Càn Quốc Gia Nam Hải Tứ Vị Thánh Nương”, đó là: Mẫu Thượng Thiên, Mẫu Thượng Ngàn, Mẫu Thoải, Mẫu Địa. Đây chính là tín ngưỡng thờ Mẫu truyền thống lâu đời của nhân dân Việt Nam.




Điều đáng nói là, các ngôi đền ở xã Ninh Sở đều thờ nữ thần, thần mẫu. Có thể nói, hiếm  có một vùng nào lại có mật độ thờ nữ thần, thờ Mẫu đậm đặc như ở nơi đây. Đền Rầm Sâm Dương thờ thủy cung thánh Mẫu (Mẫu Thoải). Đền Bằng Sở thờ Mẫu Cửu Thiên (Tiên thiên thánh Mẫu). Đền Tề-Ninh Xá thờ hai bà chúa được phong là Nhị vị Bồ Tát. Đền Lộ thờ Tứ vị thánh nương (còn gọi là tứ vị đức vua Bà, tứ vị Thánh Mẫu,…).

Điều đáng lưu ý nữa là, trong 4 ngôi đền vừa nói thì có tới 3 ngôi nằm ở ngoài đê sông Hồng (mặc dù dân cư chủ yếu sống ở trong đê) là: đền Lộ, đền Bằng Sở, đền Rầm Sâm Dương.
Mặc dầu có nhiều đình, chùa, đến như vậy nhưng như đã nói ở trên, đền Lộ và lễ hội ở đây vẫn là trung tâm điểm của mọi sinh hoạt văn hóa-tín ngưỡng trong vùng và đã nổi tiếng từ bao đời nay.