Chùa Chân Tiên

Chùa Chân Tiên hay Chân Tiên Tự, thuộc xã Thịnh Lộc, huyện Can Lộc, tỉnh Hà Tĩnh. Từ thành phố Vinh, theo quốc lộ 1A về phía Nam đến thị trấn Nghèn tại km số 31 rẽ hướng Đông theo đường Liên Hương 18km sẽ đến chùa Chân Tiên.
Thịnh Lộc là một xã nằm dọc bờ biển, có địa hình thuận lợi, được thiên nhiên và tạo hóa ưu ái, nổi tiếng về danh lam thắng cảnh. Từ xưa tới nay, nhân dân Thịnh Lộc sống chủ yếu bằng nghề nông và nghề biển. Mặc dù đời sống của nhân dân gặp không ít khó khăn nhưng mảnh đất này rất giàu truyền thống cách mạng. Trải qua các thời kỳ đấu tranh dựng nước và giữ nước, Thịnh Lộc là nơi đã sản sinh ra nhiều anh hùng tuấn kiệt như: Ninh quận công Trịnh Toàn, tướng Trần Giao, Lê Hiến v.v…

Chân Tiên là một ngôi chùa khá đẹp trên núi Tiên Am, nằm cuối dãy Ngàn Hống, sát biển Đông. Đứng trên chùa nhìn xuống là những rừng thông xanh trùng điệp. Đi về bốn phía xung quanh chùa Chân Tiên, du khách sẽ được thưởng ngoạn nhiều cảnh đẹp và chứng tích gắn với những truyền thuyết, huyền thoại hấp dẫn như: cây đa nơi Thái thượng lão quân nghỉ mát, dấu chân Tiên, chùa Vồn Sơn thờ Phật Tổ, bàn cờ tiên, nền Sơn Tinh, nền Hoàng Thạch, bàu tiên v.v…Tất cả những di tích và dấu tích này đã góp phần làm cho mảnh đất Thịnh Lộc trở thành một trong những địa điểm du lịch lý tưởng. Chùa Chân Tiên được xây dựng vào thời nhà Trần (thế kỷ 13). Trong quá trình biến thiên của lịch sử, chùa đã được tu sửa 3 lần. Đây là công trình có kiến trúc hài hòa, gồm hai nhà: nhà bên trái (chùa thứ nhất) và nhà bên phải (chùa thứ hai).

Hai vết in lõm vào mặt đá, được xem là của Tiên nữ và ngựa của nàng

Nhà bên trái thờ Phật Tổ, được xây dựng bằng vôi vữa theo kiến trúc tứ trụ, có 3 gian, xung quanh có tường bao bọc. Chùa được lợp ngói vảy, hai bên hiên chùa thờ hai vị: quan Văn (bên trái) và quan Võ (bên phải). Trước cửa có 4 câu đối:

“Tùng sơn địa thắng lưu tiên tích
Hồ Thủy Thiên Quang ánh phật đường
Sa môn bất tử đường như dẫn
Thạch thất do tuyên Hán dĩ lai”

Nhà bên phải thờ Thánh Mẫu bao gồm các công trình như nhà Thượng điện, kiệu Long đình và nhà Bái đường với diện tích 56m2… Các công trình này đều được trang trí hoa văn, họa tiết khá tinh xảo như hình rồng, hình mặt trăng, hoa lá v.v... Trong chùa Chân Tiên hiện nay còn lưu giữ một số hiện vật thờ tự quý hiếm như: các pho tượng Phật, lư hương, trống, hương án, cờ Phật… Trên mặt một tảng đá hoa cương bằng phẳng ngay giữa dòng suối Ngọc, có hai vết in lõm vào mặt đá, được xem là của Tiên nữ và ngựa của nàng.

Vết chân được xem là của ông Bành Tổ với đầy đủ hình hài 5 ngón chân
và một gót chân lõm sâu trên một tảng đá bằng phẳng

Với vị trí thuận lợi, chùa Chân Tiên đã trở thành địa điểm quan trọng góp phần vào thắng lợi của nhân dân trong phong trào Xô Viết Nghệ Tĩnh 1930 - 1931: Ngày 25/4/1930, dưới sự chủ trì của các đồng chí Phan Gần (Tỉnh ủy viên), Hoàng Liệu, Nguyễn Cứ, Nguyễn Trạc (đại diện cho Huyện ủy và Tổng bộ) đã tổ chức Đại hội thành lập Chi bộ Đảng Yên Điềm tại chùa.

Chùa Chân Tiên không chỉ là nơi có cảnh trí đẹp thu hút du khách tới thưởng ngoạn mà còn là địa điểm giáo dục truyền thống cách mạng cho thế hệ trẻ tại địa phương. Với những giá trị to lớn về mặt lịch sử, văn hóa, nghệ thuật, chùa Chân Tiên đã được Bộ Văn hóa -Thể thao công nhận là di tích lịch sử văn hóa cấp Quốc gia năm 1992.